دیار خوابگردی

توضیحات

دیار خوابگردی را میا کوتو نوشته و مهدی غبرایی آن را ترجمه کرده است. میا کوتو از نویسندگان سفیدپوست موزامبیکی است و تا کنون جوایزی چون کاموس، مهم‌ترین جاویز ادبی زبان پرتغالی و نیواشتات انترناسیونال را دریافت کرده است. دیار خوابگردی رمانی است زیبا، هولناک، خشماگین و شاعرانه.

دیار خوابگردی ماجرای جنگ داخلی موزامبیک و انسان‌هایی است که دار و ندار و کَس و کارشان را در جنگ از دست داده‌اند، اما احساس هم‌دردی، تعلق، عشقِ به زندگی و قدرت خارق‌العاده‌ی قصه و قصه‌گویی آن‌ها را زنده نگه می‌دارد. کتاب در واقع، تجمیعی از دو روایت موازی است که شخصیت‌های اصلی کتاب را می‌سازند. خیلی زود، مرز میان واقعیت و رویا، حقیقت و جادو، امروز و دیروز، مرگ و زندگی جابه‌جا می‌شود و خواننده خود را در فضایی شعرگونه می‌یابد. میا کوتو با تسلط به سبک رئالیسم جادویی، جهانی خلق می‌کند که مخصوص خودش است و در واقع، مخصوص همه‌ی ماست: ما با دیار خوابگردی طعم تلخ جنگ و آوارگی را می‌چشیم و از سوی دیگر، اولین عشق‌ها، بوسه‌ها، مرگ‌ها، اولین تجربه‌ی رویارویی با دریا، اولین ریشه‌های رفاقت را با تمام وجود تجربه می‌کنیم.

داستان درباره‌ی پسری به نام مویدینگا و پیرمردی به نام طاهر هست که هر دو آواره‌ی جنگ، در اردوگاهی با هم هم‌مسیر می‌شوند و در راه، اتوبوسی نیم‌سوخته پیدا می‌کنند و جسد مردی که کیفی کنارش افتاده و دفترهای خاطراتش توجه مویدینگا را جلب می‌کنند. این دو، مجذوبِ ماجرای مردی به نام کیندزو می‌شوند و هر شب، مویدینگا بخشی از نوشته‌هایش را می‌خواند. کتاب در واقع توالی‌ای است میانِ ماجرای طاهر و پسرک و کیندزو. داستان‌های کتاب چه واقعی و چه خیالی، طاهر و مویدینگا به دنیای رؤیا پناه می‌برند چون رؤیاها تنها چیزی است خودشان مالک آن‌ها می‌مانند. معلوم نیست رویابین و رویاگو کیست، معلوم نیست کی داستان می‌گوید و کی آن داستان را زندگی می‌کند.

دیار خوابگردی مثل کابوسی دوزخی هم می‌ماند؛ داستان‌ گرسنگی‌ها و تجاوزها و نیرنگ‌ها و تلاش برای بقا. این کتاب تصویری به‌غایت واقعی از مسئله‌ای مثل جنگ داخلی به دست می‌دهد. گرچه ماجرا در کشوری در آن‌سوی کره‌ی زمین با آدم‌هایی به‌کلی متفاوت از ما می‌گذرد، تصورِ دردها و امیدهاشان برای همه بسیار ممکن و روشن است. پیرنگ داستان میان دو روایت رفت و آمد می‌کند و پایانِ بسیار تکان‌دهنده‌اش، تا مدت‌ها در ذهن خواننده می‌ماند، به‌طوری که آدم دلش نمی‌خواهد تا مدتی کتاب دیگری به دست بگیرد. دوریس لِسینگ برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات 2007 درباره‌ی این اثر گفته: به جرئت می‌گویم شبیه هیچ کتابی که تا امروز درباره‌ی آفریقا خوانده‌ام، نیست.

مهدی غبرایی از سرشناس‌ترین و در عین حال، پرکارترین مترجمان ایران است که کتاب‌هایی از نویسندگان برتر تاریخ ادبیات را در کارنامه‌ی خود دارد. او مترجم آثار ارنست همینگوی، خالد حسینی، ژوزه ساراماگو، دوریس لِسینگ، هاروکی موراکامی،کازئو ایشیگورو، اِروین یالوم، راینر ماریه ریلکه، میخائیل بولگاکف، جویس کرول اوتس، ادگار آلن پو، رومن گاری، ویرجینیا وولف، تامس هاردی و چارلز دیکنز است.  او از سال 1360 به‌طور حرفه‌ای ترجمه می‌کند. دقت و وسواس او در ترجمه، هوشمندی در انتخاب اثر، و موفقیتش در انتقال روحِ اثر اصلی به زبان فارسی از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های مهدی غبرایی است.

میا کوتو متولد 1955، نویسنده‌ای سفیدپوست (با پدر و مادر مهاجر اهل پرتغال) و اهل موزامبیک است که علاوه بر رمان‌نویسی، شعر و فیلم‌نامه و داستان کوتاه هم در کارنامه‌اش دارد. او درگیر جریان‌های براندازی در موزامبیک علیه حکومت استعماری پرتغال بود. روزنامه‌نگاری کرده و مدیریت آژانس خبری موزامبیک را نیز به عهده داشته. کوتو در بسیاری از آثارش زبان پرتغالی را با اصطلاحات محلی و ساختارهای موزامبیکی درمی‌آمیزد: این یعنی نمونه‌ی جدیدی از روایت آفریقایی. زبانش سرشار از استعاره و نمادگرایی و ضرب‌المثل و ضدمثل است و بعدی شاعرانه دارد. آثار او یادآور آثاری نویسنده‌هایی مثل ژوآئو گیمارائس روزا و ژورژه آمادو است. کوتو تا امروز بیش از سی اثر در کارنامه‌ی خود دارد.

نویسنده: ثمین نبی‌پور | تحریریه‌ی افق

توضیحات تکمیلی