دمیان

توضیحات

داستان جوانی امیل سینکلر

دمیان یکی از مهم‌ترین کتاب‎های کارنامه‌ی ادبی هرمان هسه، نویسنده‌ی نامدار آلمانی است. هسه که در سال 1946 برنده‌ی نوبل ادبی نیز شده است کتاب دمیان را بلافاصله پس از جنگ جهانی اول نوشت؛ کتابی که می‌توان آن را آینه‌ی تمام نمای اندیشه‌ی هسه دانست. رمانتیسم آلمانی، عرفان و شرق‌گرایی، آثار و اندیشه‌های نیچه و یونگ و همچنین زمانه‌ای که اثر در آن به نگارش در آمده است،‌ از مضامین اثرگذار در کتاب دمیان بوده‌اند. این کتاب از زبان آلمانی ترجمه شده است و نشر افق آن را با خرید حق انتشار در ایران منتشر کرده است.

از پررنگ‌ترین درون‌مایه‌های دِمیان، وجود نیروهای متضاد و باورِ این است که هر دو نیرو، برای معنادار شدنِ حیات، ضروری‌اند؛ هسه در دِمیان به مسئله‌ی دوگانگی پرداخته و در کنار مفاهیم دیگری از جمله روشن‌ضمیری و کهن‌الگوها، جهانی خلق کرده به مثابه‌ی جوهرِ اصلِ حیات. قهرمان داستان، اِمیل سینکلر نامش را از رویارویی همین تضادها گرفته: سین در لغت به معنای نیروهای شر و کلر به معنای نیروی نور. و همین نمونه‌ای ساده از بازی‌های نمادشناختی و روان‌شناختی است که هسه در این اثرِ درخشان و ماندگارش، به کار گرفته است.

امیل سینکلر از معصومیت کودکی به بزرگسالی قدم برمی‌دارد و در میانه‌ی راه، آشنایی‌اش با مکس دِمیان، باورهای مذهبی، وسوسه‌های جسمانی، تزلزل‌های اخلاقی و درگیری‌های هویتی بسیاری برایش به همراه می‌آورد. با عمیق شدن دوستی‌شان، دمیان نقش دوگانه‌ی مرشد و وسوسه‌گرِ امیل را به عهده می‌گیرد و اصل و اساس اعتقادات او را زیر سوال می‌برد، تا از میان خاکسترِ باقی‌مانده، خودِ حقیقی او مثل سیمرغی نمایان شود. هسه، پس از آشنایی‌اش با آموزه‌های کارل گوستاو یونگ و تجربه‌ی روان‌کاوی‌ها، و البته با علاقه‌ی شخصی‌اش به مقوله‌ی کهن‌الگوها، هزارتویی از درگیری‌های شخصیتی، گفت‌وگوهای درونی، قل‌وزنجیر قراردادهای اجتماعی و باورهای متعصبانه، خلق کرده که خواندنِ این اثر را همچنان تجربه‌ای انسانی و انقلابی می‌سازد.

دمیان تلاش هسه برای غرق کردن خواننده در شراکتِ تقلای نویسنده برای درک مفهومِ خود است. صد و یک سال از انتشار دمیان می‌گذرد؛ در ابتدای دهه‌ی بیستم قرن نوزدهم، در سال‌هایی که جنگ جهانی اول هنوز تجربه‌ای تازه از زخم‌هایی عمیق بر جان و روان بشریت بود، زمانی که عقل و منطق مفاهیمی ورشکسته می‌نمودند، و تحقیقات فروید برای برخی، برهان قاطعی از ناتوانی باورها و حقایقی قدیمی این جهان، این رمانِ منحصربه‌فرد، بی هیچ اضافه‌گویی، آشوبی در میان روشنفکران اروپایی و حتی آمریکایی به پا کرد. وقتی پرده از نمادهای دمیان برداریم، وقتی فلسفه‌ی پسِ جمله‌های هسه را درک کنیم، وقتی صداقتِ بی‌رحم او در شخصیت‌پردازی‌ها را با نگاهی نقادانه از نظر بگذرانیم، شاید دِمیان دیگر نه فقط یک «داستان» که نقشه‌ی راهی باشد برای پاسخ به اساسی‌ترین پرسش تاریخ بشریت: من کیستم؟ دیوانه، شاعر، مجرم؟

آثار هرمان هسه اغلب بازتابی‌اند از دردها و رنج‌های درونی نويسنده، فرازی از تقلاهای او براي كشف هويت و ارزش‌های خود در تمنای رسيدن به صلح درونی. هسه علاوه بر فلاسفه‌ی غربی از جمله افلاطون، اسپينوزا و شوپنهاور، به‌شدت تحت تأثير فلسفه‌ی مشرق‌زمين بوده است. از مشهورترين آثار هسه می‌شود به دميان، سيذارتا، نارسيس و گلدموند، گرگ بيابان و سفر شرق اشاره كرد. هسه در سال 1946 به خاطر “استعداد در نويسندگی، شكوفايی انديشه و شجاعتی ژرف در بيان انديشه‌های انسان‌مداری و سبك عالی نگارش” برنده‌ي جايزه‌ی نوبل ادبيات شد.

نوشته‌شده در تحریریه‌ی نشر افق

توضیحات تکمیلی