نقش معنادار هیچانه‌های بی‌معنا در پرورش خلاقیت کودکان
دکتر مریم جلالی، متولد فروردین ماه سال 1352، با دریافت مدرک دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان استاد و همین‌طور عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی مشغول به فعالیت هستند. در ادامه، توضیحاتی را در رابطه با شعر خردسال، هیچانه‌های بی‌معنا و همین‌طور کتاب‌های هیچ هیچ هیچانه و اسمش چیه را به قلم ایشان می‌خوانیم:
شعر خردسال کاربرد هنرمندانه‌ی زبان در حد ایجاد ارتباط با مخاطب خردسال است. با توجه به تعریف کاربردی بیان شده، لزوماً شعر خردسال نباید معنادار باشد. تغزلی که بتواند بر رفتار و هیجان خردسال تأثیر بگذارد و حتی او را وادار به واکنش کند می‌تواند در این مجموعه قرار بگیرد. این همان چیزی است که تفاوت‌ها و تمایزهای گروه سنی کودک و نوجوان را به طور بایسته نشان می‌دهد.
شعر خردسال می تواند ایجاد فهم معنایی نکند. همچون هیچانه‌ها که منظوم بودن آن اهمیت بیشتری دارد و ساخته شده از قالب و وزنی هیجان‌انگیز است که با صامت‌ها و مصوت‌های نشسته در محور همنشینی، زیبایی زبانی ایجاد کرده است؛ این نوع آوازه‌ها گاه تصویرهای کوتاه و قابل دریافت ذهنی برای خردسال در خود دارند. تصویرهایی که در یک مصراع می‌گنجد و گاه از دو واژه ساخته شده و ایجاد خیال می‌کند. پس هیچانه‌ها بی‌تخیل نیستند. فضای تخیلی گاه از ترکیب‌ها ساخته می‌شود و اعجاز و اثربخشی خود را در ذهن خردسال می‌نشاند.
این نکته مهم است که در شعر خردسال روایت‌پذیری در درجه اول توجه قرار ندارد. ریتم، اعجاب‌انگیزی یک شعر خردسال را در درجه اول حفظ می‌کند. هنجارشکنی در ساختار جمله‌های منثور اولین گام برای ورود به ادبیات تغزلی کوتاه و حتی غیرروایی خردسالان است.
مؤثرترین اشعار برای خردسالان در سنین اولیه همان اشعاری است که می‌تواند آنها را به سوی یک واکنش طبیعی هدایت کند. هیچانه‌ها حتی زمانی که خردسال آن را به خاطر می‌سپارد و تقلید می‌کند، او را با فراز و نشیب آوایی، به سمت تقویت عضلات دخیل در گفتار و تمرینات ورزشی و حرکتی نشاط بخش سوق می‌دهند. موسیقی و ریتم، مقوی قسمت عاطفی مغز است. بنابراین هیچانه‌هایی که ممکن است حتی از هیچ منطقی پیروی نکنند، هدفمند سرود شده‌اند.
مریم جلالی (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)
تحریریه‌ی افق
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.